Δημοσιεύτηκε: Τρίτη 4 Μαρτίου 2025
Αγαπητοί μου αδελφοί,
Το ευαγγελικό ανάγνωσμα που αναγνώσθηκε σήμερα στην Εκκλησία μας (Ματθ. στ´ 14-21), προέρχεται από την Επί του Όρους Ομιλία του Κυρίου, η οποία αποτελεί και τον νέο νόμο της Καινής Διαθήκης.
Η περίφημη αυτή Ομιλία είναι γεμάτη νοήματα και εντολές του Κυρίου, τα οποία άλλογε γίνονται αντιληπτά ως ηθικοί κώδικες, άλλοτε ως αρετές και αξίες, άλλοτε ως κανόνες και νόμοι. Όλα αυτά είναι αποδεκτά, εφόσον εκλαμβάνονται με ορθόδοξο τρόπο και νόημα, γιατί οι λόγοι του Χριστού είναι αλήθεια και ζωή.
Στις ημέρες μας, οι λόγοι αυτοί του Χριστού γίνονται αντιληπτοί κυρίως ως μέθοδος θεραπείας και ως φάρμακα θεραπείας της ψυχής.
Όταν κάνουμε λόγο για ψυχή στην ορθόδοξη θεολογία, εννοούμε το πνευματικό στοιχείο της υπάρξεως του ανθρώπου το οποίο δημιουργήθηκε από τον Θεό. Η υγεία της ψυχής, με την έννοια αυτή, επηρεάζει την ψυχολογική και σωματική υγεία του ανθρώπου.
Έτσι, το σημερινό ευαγγελικό ανάγνωσμα μας προσφέρει τρία πολύ σημαντικά και αποτελεσματικά φάρμακα: την συγχώρηση, την εγκράτεια και την ελευθερία του νού.
Το πρώτο φάρμακο, η συγχώρηση, δίνεται με τα λόγια του Κυρίου:
«Εάν γαρ αφήτε τοις ανθρώποις τα παραπτώματα αυτών, αφήσει και υμίν ο πατήρ υμών ο ουράνιος· εάν δε μη αφήτε τοις ανθρώποις τα παραπτώματα αυτών, ουδέ ο πατήρ υμών αφήσει τα παραπτώματα υμών».
Η λήψη του φαρμάκου αυτού και η δράση του στην ψυχή μας γίνεται διττώς: Πρώτον, με το να δίνουμε συγχώρηση στους αδελφούς μας, δηλαδή με την απαλλαγή μας από το ψυχικό βάρος της μνησικακίας. Και δεύτερον, με την δική μας μετάνοια και αίτηση συγχώρησης, δηλαδή με την απάληψη με την Χάρη του Θεού των δικών μας παθών και ψυχικών τραυμάτων.
Το πνευματικό αυτό φάρμακο θεραπεύει από πολλές πνευματικές και εν τέλει ψυχολογικές και ψυχικές ασθένειες του θυμικού μέρους της ψυχής, όπως: από την μνησικακία, τον θυμό, την οργή, το μίσος, την λύπη, τα οποία σκοτίζουν την ψυχή και προκαλούν μεγάλα προβλήματα.
Το δεύτερο φάρμακο, η ειλικρινής νηστεία, η οποία ανήκει στην περιεκτική εγκράτεια, δίνεται με τα λόγια του Χριστού μας:
«Όταν δε νηστεύητε, μη γίνεσθε ώσπερ οι υποκριταί σκυθρωποί… συ δε νηστεύων άλειψαί σου την κεφαλήν και το πρόσωπόν σου νίψαι, όπως μη φανής τοις ανθρώποις νηστεύων, αλλά τω πατρί σου τω εν τω κρυπτώ, και ο πατήρ σου ο βλέπων εν τω κρυπτώ αποδώσει σοι εν τω φανερώ».
Η νηστεία θεραπεύει κυρίως το επιθυμητικό μέρος της ψυχής αλλά και αυτό το σώμα, συμβάλλοντας και στην σωματική υγεία. Συγκεκριμένα θεραπεύει: από ανεκπλήρωτες επιθυμίες, από τα σωματικά πάθη, από εθισμούς, από την ακηδία, από ραθυμίες, από σωματικές ασθένειες που προκαλούνται από την σύγχρονη κακή διατροφή.
Και συγχρόνως βοηθά στην ευεξία ψυχής και σώματος, στην προσευχή, την έμπνευση και την απάθεια.
Και το τρίτο φάρμακο, η ελευθερία του νού, δίνεται με τους λόγους του Κυρίου μας Ιησού Χριστού:
«Μη θησαυρίζετε υμίν θησαυρούς επί της γης… θησαυρίζετε δε υμίν θησαυρούς εν ουρανώ, όπου ούτε σης ούτε βρώσις αφανίζει, και όπου κλέπται ου διορύσσουσιν ουδέ κλέπτουσιν· όπου γαρ εστιν ο θησαυρός υμών, εκεί έσται και η καρδία υμών».
«Όταν ὁ νοῦς τοῦ ἀνθρώπου ἐλευθερωθεί ἀπο κάθε κτιστό και παύσει να εῖναι ὑποδουλωμένος στα κτιστά πράγματα και ἀνερ¬χεται προς τον Θεό, τότε βιώνει την πραγματική ἀκτημοσύνη. Αὐτην την πραγματική ἀκτημοσύνη τοῦ πνεύματος την ἀπολαμ-βάνει ὁ ἀπαθής» (Ναυπάκτου Ιεροθέου: Ορθόδοξη Ψυχοθεραπεία).
Η εντολή αυτή αποτελεί φάρμακο κατά της φιλαργυρίας, της πλεονεξίας, της ειδωλολατρείας, της αθείας, της αδικίας, του κοινωνικού φθόνου, του άγχους, της αθυμίας και όλων των παρομοίων καταστάσεων.
Και συγχρόνως βοηθά αποτελεσματικά στην απαθή αντίληψη του κόσμου, στην καθαρή σκέψη, στην σοφία και την σύνεση, στην αγάπη προς τους ανθρώπους, στην καθαρή προσευχή.
Αγαπητοί αδελφοί
Η ορθόδοξη πνευματική ζωή δεν είναι προλήψεις, δεισιδαιμονίες και συνήθειες, αλλά είναι υγεία και απάθεια ψυχής, η οποία έχει και κοινωνικές ευεργετικές προεκτάσεις.
Σε αυτήν την κατάσταση της ψυχικής υγείας μας καλεί η Εκκλησία μας κατά το στάδιο της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, στο οποίο εισερχομαστε με έμπνευση, με ευγνωμοσύνη και ευχαριστία στον Χριστό.
Με θερμές πατρικές ευχές
Ο Μητροπολίτης
† Ο Καστορίας Καλλίνικος